آنچه امروزه با عناوین مختلف علوم انسانی، علوم اجتماعی، علوم اخلاقی یا علوم روحی می‌شناسیم سابقه‌ای تاریخی در اندیشه حکیمان مسلمان در مباحث «حکمت عملی» دارد. حکمت عملیِ پدیدآمده در دوره اسلامی، دانشی است عقلی، همراه با قانون‌ها، پایه‌ها، مفاهیم، نظریه‌ها و عناصر مورد نیاز یک دانش. حکمت عملی دوره اسلامی، دانشی است که ضمن معنا کردن حکمت عملی در پیش از دوره اسلامی جایگاه آن را در میان دیگر فضائل آشکار می‌سازد؛ به دیگر سخن، بر اساس قانون و مؤلفه‌های یک دانش، سازمان‌واره‌ای از علم را برپا می‌کند که حکمت عملی به‌منزله فضیلت تنها یکی از موضوعات آن است. این نوشتار در تلاش است تا نشان دهد آنچه امروزه تحت عنوان علوم انسانی و اجتماعی و علوم خُلقی بدان پرداخته می‌شود، درواقع پدیدهای است که خاستگاه آن، حکمت عملی دوره اسلامی بوده است.
)